Zabluda o stranim investicijama

Posljednjih nekoliko godina u Republici Srpskoj se konstantno vodi priča o (samo što nije) dolasku nevjerovatno moćnih i velikih stranih kompanija koje će uložiti ogroman kapital u proizvodne pogone, otvoriti hiljade novih radnih mjesta i potpuno preokrenuti ekonomsku sliku ovog našeg životnog i radnog prostora. Pompezno su najavljivane, i dalje se najavljuju, investicije koje se mjere u stotinama miliona i milijardama KM. Nekoliko kompanija je došlo i uložilo određeni novac. Neke su i otišle i ostavile pustoš za sobom. Neke duguju milione neizmirenih poreznih obaveza.

Surova je istina da je priča o velikim stranim investicijama jedna velika zabluda. Nije mi namjera okriviti ljude iz Vlade koji rade na dovođenju stranih investitora da lažu, ali potpisivanje protokola o saradnji i ostvarivanje značajnih kontakata (kako se u Vladi vole pohvaliti) nema nikakav obavezujući karakter i zapravo ne znače ništa.

Ozbiljni strani investitori neće doći sve dok uslovi poslovanja ne budu atraktivni, a domaća ekonomija razvijena. Najbolji poziv stranim ulagačima su jake domaće kompanije i stabilna privreda, vladavina zakona i stabilna poreska politika, solidna kupovna moć stanovništva i obrazovan radni kadar. Sa sadašnjim uslovima poslovanja koji potpuno guše mala i srednja preduzeća, manje i veće proizvođače, poljoprivrednike, zanatlije, obrte i ugostitelje možemo privući jedino ulagače sumnjivih namjera.

Kapital je plaho stvorenje koje se uvijek drži podneblja koje mu pruža utočište i sigurnost. Nikad ne ide tamo gdje osjeća ugroženost i gdje ne može da ubire plodove. Vrlo je razmažen i nema emocija ni prema kome. Jedino što ga zanima su sigurnost i interes. Šta od toga mi nudimo kad nam domaća privreda izumire kao ugrožene vrste.

U Evropskoj Uniji mala i srednja preduzeća čine 99 posto svih privrednih subjekata i doprinose ukupnom bruto društvenom proizvodu EU sa 60 posto. Još u junu 2002. godine lideri Evropske unije su usvojili Evropsku povelju za mala preduzeća, kojom su pozvali članice Evropske unije i Evropsku komisiju da pomognu i pruže podršku malim preduzećima u brojnim oblastima poput obrazovanja i obuke preduzetnika, ali i stvaranjem efikasnijih propisa, zakona, poreskog i finansijskog sistema. Na taj je način potpuno priznat značaj malih preduzeća za razvoj ekonomije, konkurentnost i zaposlenost u Evropskoj uniji.

Stoga, okosnica ekonomskog razvoja Republike Srpske moraju biti mikro (do 9 zaposlenih), mala (od 10 do 49 zaposlenih) i srednja (od 50 do 249 zaposlenih) preduzeća. Ove tri grupe preduzeća čine više od 99,5% učešća u ukupnom broju firmi u RS. Ovim privrednim subjektima moramo stvoriti pogodne uslove za poslovanje, pružiti im svu potrebnu podršku i prilagoditi zakonodavstvo i propise njihovim potrebama. Oni su temelj izlaska iz duboke ekonomske krize u kojoj se nalazimo. Tek kad ova grupa domaćih preduzeća stane na noge možemo se posvetiti traženju ozbiljnih stranih ulagača jer ćemo im jedino tada i biti privlačni kao zemlja vrijedna ulaganja.